ناصرخسرو قبادیانی بلخی، فیلسوف و شاعر ایرانی قرن پنجم هجری پس از کسب علوم مختلف با «داعیان اسماعیلی مذهب» آشنا گشت و در اغلب علوم عقلی و نقلی زمان خود تبحر پیدا کرد وی بر اساس نگرش مذهبی خود به نظریه ای خاص درباره کلمه و سخن دست یافت او کلمه را وجودی می داند که با دو نوع آفرینش ابداعی و انبعاثی، ابتدا عقل و سپس نفس را هویدا می سازد. به نظر ناصر خسرو کلمه هدیه آسمانی و مبدا ظهور کثرات است و کثرات از عقل کل تا افلاک و موالید و انبیا و ... کلمات بی نهایتی هستند که در کتاب آفرینش ثبت شده اند. در این مقاله کارکرد کلمه و سخن در برابر عقل و نفس، لوح و قلم، هستی و انسان بررسی می گردد.

سیاست چه نسبتی با متافیزیک دارد؟ آیا می توان برای سیاست، مبانی یا بنیادهایی متافیزیکی در نظر گرفت که بتواند به ما در توصیف ماهیت امر سیاسی کمک کند؛ یا اینکه همان طور که در سیاست به معنای جدید طرح می شود، سیاست فاقد بنیادهای فلسفی، نظری یا متافیزیکی است؟ این پژوهش به سراغ این پرسش رفته است که سیاست در جهان بینی اسلامی بر چه بنیادهای نظری یا متافیزیکی استوار است؟ به نظر می رسد برای پاسخ به این پرسش مهم باید ابتدا به سراغ تقسیم بندی های اولیه از دانش در بین مسلمین یعنی حکمت نظری و عملی رفت. با بررسی سیر دانش از این منظر و ارتباط میان این دو می توان گفت «فلسفه به معنای خاص» یا «الهیات»، آبشخور اصلی گزاره های متافیزیکی مؤثر بر سیاست در جهان بینی اسلامی است، گزاره هایی که به یک معنا ماهیت متفاوتی به سیاست در جهان بینی اسلامی بخشیده است.

عفیف الدین تلمسانی از شاعران و عارفان تازی سده هفتم هجری است که برگ زرینی از مفاهیم بلند عرفانی را به دفتر منظوم مکتب عرفانی افزوده و در پیشبرد این فرهنگ عالی در ادبیات عربی و اسلامی سهم به سزایی داشته است. پژوهش پیش رو که با روش تحلیل محتوا سامان یافته است کوشیده بن مایه های عرفانی را در اشعار عفیف الدین تلمسانی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. برایند پژوهش نشان می دهد که جهان بینی عرفانی عفیف الدین در مباحث وحدت وجود، مدح و ستایش پیامبر(ص) به عنوان واسطه آفرینش هستی و شور و عشق الهی تبلور یافته است. او علاوه بر آموزه های عرفانی کوشیده سلوک عملی را در قالب مرگ ارادی، فنا و بقا، تجرید، تحلی و تخلی نمایان کند و سالک راه حقیقت را به مقصد نهایی رهنمون نماید. پیام اصلی عفیف الدین بر محور جهان بینی توحیدی استوار است که با تزکیه درونی کسب می‎شود. او تجربه درونی خود را با بهره گیری از شعر تغزلی و خمریه بیان نموده و فضایی ترکیبی از عشق زمینی و آسمانی ترسیم کرده است.

ریاضت شرعی، اهتمام ورزیدن بیشتر به ورع، پرهیزکاری و رسیدن به عبودیّت واقعی است. ریاضت در عرفان اسلامی هرگز از چهارچوب شریعت خارج نمی شود. بررسی ریاضت از دیدگاه عطار به عنوان یکی از سه قلّه ی بلند ادبیات عرفانی، برای مشخص کردن چهارچوب و حدود ریاضت شرعی در عرفان، حائز اهمیت است. هدف پژوهش این است که به روش تحلیلی، نمایه های ریاضت حقیقی و مشروع را در مثنوی های عطار نیشابوری بیان کند. عطار در مثنوی های خود به چله نشینی، شب زنده داری، سکوت، چالاکی، صبر و اسیر کردن شهوت به عنوان جلوه های مهم ریاضت تأکید می کند و آن ها را بهترین راه برای پیوستن به حقّ می داند. یادکرد بسیار از طرق مختلف ریاضت در مثنوی های عطار، نتیجه ی مستقیم پریشانی اوضاع سیاسی و اجتماعی روزگار وی است. بسامد ریاضت های جسمانی در مثنوی های عطار بیشتر است؛ زیرا این نوع ریاضت ها مقدمه و ابزاری برای تزکیه ی نفس به شمار می رود. ریاضت حقیقی یا جهاد اکبر از نظر او غلبه بر خواسته های نفس امّاره است. به عقیده ی شیخ، آن زمان که سالک به کمک ریاضت، وجود خود را شکست، نور ذات احدیّت تمامی اجزای وجودش را فرا می گیرد و قوت های نفسانی وی در نور حقّ، مستهلک و ناچیز می گردد .

زمینه و هدف: اسکندربیگ ترکمان، از برجسته ترین دبیران دوره ی صفوی و منشی مخصوص شاه عباس اول است که بسیاری از نامه های دوره ی صفوی به قلم او تحریر شده است. یکی از قابل اعتناترین آثار دوره ی صفوی، کتاب تاریخ عالم آرای عباسی که موضوع اصلی این پژوهش است و توسط این دبیر چیره دست پدید آمده است. در این پژوهش تلاش شده ویژگیهای سبکی و نگارشی این کتاب مورد بررسی قرار گیرد. چراکه این اثر بعنوان یکی از مفصلترین و مشهورترین آثار دوره ی صفوی، میتواند نمونه ی قابل اعتنایی از سبک فکری و نگارشی دبیران دوره ی صفوی باشد. روش مطالعه: پژوهش پیش رو به شیوه ی توصیفی-تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. یافته ها: این اثر در مقایسه با آثار متنوع و متکلف دوران صفوی تا حدی به روش ساده نویسی که اسکندربیک بر آن تأکید دارد، وفادار بوده است؛ اما دبیری و منشی بودن اسکندربیگ موجب شده است که این اثر گاه به روش منشیان، به شیوه ای متکلفانه و منشیانه نگاشته شود. نویسنده در نگارش کتاب از دو شیوه ی نثر ساده و مصنوع بهره جسته است. عبارتپردازی و تکلفات منشیانه ای که در اغلب کتابها و نامه های آن دوران بکار میرفت، کمتر در این کتاب آمده است و برخلاف پیش زمینه ی ذهنی، مواردی چون سجع، کاربرد مترادفات، تتابع اضافات، جناس، اشعار عربی و. . . به اندازه ی سایر متون یا نامه های دوره ی صفوی بسامد ندارد. نتیجه گیری: قریحه و دانش ادبی اسکندربیک منشی یکی از دلایل توفیق او و ماندگاری اثرش شده است. بهره گیری متعادل از صنایع ادبی چون استعاره، تشبیه، تجنیس، سجع، استناد به آیات قرآنی و بکارگیری اشعار پارسی و گاه عربی و بر گوارایی متن و تأثیر کلام افزوده است و از این لحاظ میتواند بیش از پیش کتاب را مورد توجه حوزه ی ادبیات فارسی قرار میدهد.

هدف کلی از انجام این پژوهش، اعتباریابی مقیاس جهان بینی رهبری مدیران در مدارس دولتی بود. این مقیاس فرم خلاصه شده جهان بینی رهبری ترک زاده و جعفری (1391) و مشتمل بر 30 گویه با طیف لیکرت است که براساس چارچوب جهان بینی رهبری وکسلر(2006)، توسعه یافته و شامل چهار زیرمقیاس جهان بینی رهبری کارآفرینی، شبکه ای، اجتماعی و تنظیمی می باشد. هریک از این چهار نوع جهان بینی رهبری نیز خود دارای ابعاد نوع عقلانیت، خلاقیت، الگوهای زمان، تغییر، اصول اخلاقی و سبک رهبری می باشند. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان مدارس ابتدایی و متوسطه دولتی شیراز بود که با روش نمونه گیری تصادفی-طبقه ای (بر حسب دوره تحصیلی) و براساس فرمول کوکران تعداد 369 نفر انتخاب گردیدند. به منظور سنجش روایی پرسشنامه از دو روش تحلیل گویه و تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول و دوم و جهت سنجش پایایی آن نیز از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج تحلیل گویه حاکی از همبستگی معنادار هر یک از زیر مقیاس ها با نوع جهان بینی رهبری مربوطه بود. نتیجه تحلیل عامل تاییدی مرتبه اول و دوم نیز نشان داد که هر یک از زیرمقیاس ها از روایی بالایی برای تبیین نوع جهان بینی رهبری مربوطه برخوردار می باشند. همچنین براساس مقادیر آلفای کرونباخ، پایایی مقیاس و زیر مقیاس های مربوطه، مطلوب ارزیابی شده است. در مجموع نتایج حاصل، قابلیت کاربرد مقیاس تدوین شده را برای پژوهش های میدانی در زمینه موضوع خود نمایان ساخت.

جهان بینی فردی یا گروهی، به طور کلی، مجموعه نگرش های فرد یا گروهی خاص، در باب جهان هستی، خالق هستی و انسان را در بر می گیرد. اهمیت بررسی جهان بینی از آنجا سرچشمه می گیرد که اعمال انسان ها بر اساس جهان بینی آنها صورت می پذیرد. در سخنان باقی مانده از شمس تبریزی در مقالات، نکته ها و موضوع های فراوانی بیان شده است که با بررسی دقیق آنها می توان جهان بینی شمس تبریزی را دریافت. هدف این مقاله تبیین نگرش شمس در باب انسان - به عنوان یکی از مبانی شناخت جهان بینی وی- است. به منظور حصول نتیجه ای استوار و دقیق، در این پژوهش، همه مطالب وسخنان شمس تبریزی در کتاب مقالات، مورد بررسی قرار گرفته و استدلال ها و شواهد مبتنی بر مجموعه سخنان وی است. با توجه به آنکه عارفان، اغلب به انسان، در سه ساحت «انسان و خویشتن، انسان و خدا، و انسان و همنوعان» توجه می کنند، مباحث این پژوهش نیز، غالب سخنان مهم شمس را در سه زمینه فوق در بر می گیرد. در این مقاله، مقام و جایگاه برجسته انسان در نگاه این عارف که بر اساس نگرش وحدت وجودی وی بوده است و توجه جدی و مسوولانه شمس در برابر همه انسان ها (و نه فقط انسان کامل)، نشان داده شده است.